“`html

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un Dört Yılı: Reformlar ve Gelişmeler

28 Ocak 2021’de Kırgızistan Cumhurbaşkanı olarak göreve başlayan Sadır Caparov, görev süresince önemli adımlar atarak yolsuzlukla mücadele ve ekonomik reformlar üzerinde yoğunlaştı. Caparov’un yönetimi altında Tacikistan ile olan sınır sorunları lüzumlu çözümlerle ele alındı. Ayrıca, Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ile bağlantılı olduğu bilinen SAPAT eğitim kurumları ağı, Türkiye Maarif Vakfı’na devredildi.

Siyasi Kariyeri ve Cumhurbaşkanlığı Seçimi

Caparov, 2005 yılında milletevekili olarak siyasete adım attı ve 2010’da tekrar seçilme fırsatı elde etti. 10 Ocak 2021’de yapılan erken seçimde %79,20 oy oranıyla Cumhurbaşkanı oldu ve 4 yılını geride bıraktı.

Kumtor Altın Madeni ve Kamulaştırma Süreci

Caparov, sanayi üretiminde %22,5 paya sahip olan ve Kanadalı şirketler tarafından işletilen Kumtor altın madeni üzerine kamulaştırma süreci başlattı. 2013 yılında yapılan bir protesto esnasında ‘valinin rehin alınmasına karışmakla’ suçlanan Caparov, 2017’de ülkeye giriş yaptığı sırada gözaltına alındı ve 11 yıl 6 ay hapsi cezasına çarptırıldı. Suçlamaları reddeden Caparov, cezaevinde bulunduğu süre zarfında ailesini kaybetti.

4 Ekim 2020’de yapılan parlamento seçimlerinin sonuçlarını protesto eden muhalefet, 5 Ekim’de Bişkek’te ayaklanmalar başlattı. Bu olaylar sonucunda Caparov serbest bırakıldı ve geçici başbakan olarak görevlendirildi. 10 Ocak 2021’de Cumhurbaşkanı seçilerek 28 Ocak’ta yemin etti.

Yönetimde Değişim: Parlamenter Sistemden Başkanlık Sistemine

Kırgızistan, 5 Mayıs 2021’de yürürlüğe giren yeni anayasa ile parlamenter hükümet sisteminden başkanlık sistemine geçti. 18 Mayıs’ta Kumtor altın madenine kayyum atandı ve 4 Nisan 2022’de kamulaştırıldı.

Ekonomik Yapılanma ve Yatırımlar

Caparov, organize suç ve yolsuzlukla mücadele etmek için çeşitli reformlar gerçekleştirdi. Bu süre zarfında Kırgızistan Milli Güvenlik Devlet Komitesi, kamu güvenliğini artırmak için önemli adımlar attı. 2020’de 308 milyar somdan (3,52 milyar dolar) oluşan ulusal bütçe, 2024’te 687 milyar som (7,85 milyar dolar) seviyesine yükseldi.

Kırgızistan’ın 2020’de 340 milyon dolar açık veren bütçesi, 2024’te yaklaşık 70 milyon dolar fazla vermesi bekleniyor. 2024 yılında ülkenin GSYİH’sinin %9 artışla 1,5 trilyon som (17,44 milyar dolar) olması öngörülmektedir. Ayrıca sanayi üretimi, %5,5 artışla 6,8 milyar dolara ve dış ticaret hacmi %3,7 artışla 14,6 milyar dolara ulaştı.

Vergi Gelirlerinde Rekor Artış

Kırgızistan Devlet Vergi Dairesi, 2024 yılında 228,2 milyar som (2,62 milyar dolar) vergi tahsilatı yaparak rekor seviyeye ulaştığını açıkladı. Bu artış, vergi kaçakçılığı ile daha etkin mücadele ve dijital teknolojilerin kullanılmasına bağlanmaktadır.

Altyapı Yatırımları ve Sosyal Projeler

Son dört yılda, 268 okul ve 52 kreş inşa edildi; ayrıca Kapçıgay, Dostuk ve 101 konutlu Barak adında üç yeni köy kuruldu. Ülkede birçok mini hidroelektrik santralinin inşaatı sürmektedir.

Konut Projeleri ve Sosyal Yardımlar

Caparov’un yönetiminde, konut sorununa önem verildi. Bakanlıklar, güvenlik güçlerinin konut ihtiyaçlarını karşılamada öncelik tanıyana kadar bazı eleştiriler aldı. Kırgızistan Devlet İpotek Şirketi, 138 milyon dolar yatırım yaparak, ilk kez 1059 aileye uygun koşullarda yeni konutlar sunuldu.

Tacikistan ile Sınır Sorununun Çözümü

Yaklaşık 33 yıl süren Kırgızistan ve Tacikistan arasındaki sınır sorunları, 4 Aralık 2024’te iki ülkenin ortak açıklaması ile çözülmüştür. Mart ayında sınır anlaşmalarının imzalanması bekleniyor.

Çin-Kırgızistan-Özbekistan Demir Yolu Projesi

Kırgızistan, stratejik ulaşım ve ticaret alanında önemli bir projeyi hayata geçirdi: Çin-Kırgızistan-Özbekistan Demir Yolu. Projenin temeli 27 Aralık 2024’te atıldı ve bu proje ile malların taşınması kolaylaşacak. Projenin toplam maliyetinin 4,66 milyar dolar olduğu belirtiliyor.

FETÖ ile Bağlantılı Kurumların Devri

Caparov’un liderliğinde Kırgızistan ile Türkiye arasındaki siyasi ilişkiler güçlendirildi. 31 Aralık 2024’te, FETÖ ile bağlantılı olduğu bilinen SAPAT eğitim kurumları Türkiye Maarif Vakfı’na devredildi. Bu süreçte, Kırgızistan Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı Edil Baysalov ve Türkiye Maarif Vakfı’nın temsilcileri arasında görüşmeler yapıldı.

Baysalov, bu devir işlemi ile birlikte öğrencilerin en iyi şekilde destekleneceğini belirtti.

“`